Đại Ngô thị giận đến tức ngực.
Nha hoàn Phu Nhi vội vàng tiến lên, rót cho Đại Ngô thịmộtly trà bát bảo.
“Đó là họkhôngđủ hiểu biết.” Phó tứ lão gia vẫn cương quyết, chờ Đại Ngô thị bình tĩnh lại, từ từ phân tích, “Huyện Hoàng Châunhỏnhư mắt muỗi, có đượcmộtdúm người chứ bao nhiêu! Mẹ, con từngđiNam Trực Lệ, Nam Kinh, phủ Tô Châu, phủ Hàng Châu. Ở những đó, congáinhà quan lại được đọc sách từnhỏ, ai cũng biết viết biết vẽ, có khi viết chữ còn đẹp hơn cả tú tài. Họ là tiểu thư cành vàng lá ngọc, nhà chúng takhôngso sánh được nhưng học tập làm theo họthìcó gì là xấu, chỉ là đọc vài quyển sách, sao lại gọi là làm loạn?
Đại Ngô thị biết con traiđãquyết nhưng trong lòng vẫnkhôngthoải mái, hỏi lại: “Nếunóinhư thế… sao conkhôngcho cả Nguyệt tỷ nhi và Quế tỷ nhiđihọc cùng với Khải ca nhi và Thái ca nhiđi?”
Phó tứ lão gia thở dài bất lực: “Nguyệt tỷ nhi là đứa yếu đuối, consẽkhônggả con béđixa, tránh cho con bé ở bên ngoài bị thiệt thòi. Cho nóđihọc, người khác chưa cầnnóiranóivào, con béđãthần hồn nát thần tính, tự mình dọa mình. Quế tỷ nhi là đứa có chủ kiến, dù gảđiđâu cũngsẽkhôngbị người khác ức hiếp. Quế tỷ nhi lại giỏi thêu thùa, con nghenóiđợt này con bé còn xuống bếp học nấu canh, làm bánh bao, người thử nghĩ xem, nó liệu có bỏ mấy việc đó để đọc sách hai canh giờ mỗi ngàykhông?”
“Con thấyanhtỷ nhikhônggiống những đứa trẻ khác, con bé chịu được áp lực.” Phó tứ lão gia mỉm cườinóitiếp, “Ngườikhôngcần lo lắng,anhtỷ nhi giống con, huyện Hoàng Châu quánhỏ,khôngchứa nổi con bé, người cũngkhôngcần lo lắng con bésẽlàm ảnh hưởng đến danh tiếng của Phó gia.”
CongáiPhó giakhôngbiết chữ.đihọc, đối với bọn họ mànói, làmộtcon đường chưa ai đặt chân lên, ở phía trước có lẽsẽcó nhiều gian nan hiểm trở, Phó tứ lão gia sao dám để cho Nguyệt tỷ nhi và Quế tỷ nhi mạo hiểm?
anhtỷ nhithìkhác, con bé là đứa trẻ mất cha, mẹ con bé lại là người thoải mái, qua loa,khôngcan thiệp nhiều đến cuộc sống của nó, con bé tự do hơn hai chị nó, nó còn có thể chịu được vất vả. Vì đượcđihọc, con bé có thể hy sinh nhiều thứ khác, chuyện này Nguyệt tỷ nhi và Quế tỷ nhikhônglàm được.
Congáidù cóđihọc cũngkhôngthểđithi,khôngthể làm quan, đọc nhiều sách đến đâu cũng vẫn cứ phải lấy chồng, phải hầu hạ nhà chồng…anhtỷ nhi biết thế nhưng vẫn muốnđihọc, mặc cho tương lai có bao nhiêu khó khăn, tốt cũng được, xấu cũng được, con bésẽkhônghối hận.
thậtra Phó tứ lão gia cũng có chút lo lắng,khôngbiết quyết định của mình có phảisẽcó hại choanhtỷ nhi haykhông. Ông là người lớn trong nhà, đại cakhôngcòn nữathìanhtỷ nhi chính là congáiông. Cháugáicònnhỏ, ông có trách nhiệm trông coi con bé cẩn thận, giúp đỡ, chỉ dẫn cho nó dần dần trưởng thành.
sựnuông chiều của ông có thể ảnh hưởng tới cả cuộc đời con bé.
Nhưng nếuanhtỷ nhi thích như thế, ôngsẽkhôngdo dự. Ít ra người chú như ông cũng có thể đảm bảoanhtỷ nhikhôngcần phải lo lắng chuyện cơm áo. Đọc sách cũng được, thêu thùa may vá cũng được, nàng thích cái gìthìlàm cái đó.
Ôngđãtính rồi, congáiPhó gia cũngkhônglokhôngthể gả cho người, sau này cùng lắmthìtìm choanhtỷ nhimộtngười đồng ý ở rể.
Đại Ngô thị cúi đầu, vuốt ve vòng ngọctrêntay, “Tôn tiên sinhnóisao?”
Lão đồng sinh dạy ở tộc học Phó gia học vấn có hạn, hơn nữa mỗi ngày đều phải quản lý hai ba mươi học sinh, dạykhôngxuể. Phó tứ lão gia tự mờimộtvị tiên sinh khác tới giúp con trai và cháu trai mình ôn tập. Vị tiên sinh này họ Tôn, bình thường ở Tây viện Phó gia, buổi sáng ra ngoài, buổi chiều dạy học cho Phó Vân Khải và Phó Vân Thái, ngày lễ ngày tết về nhà thăm mẹ. Thường thường, ăn tết xong, sớmthìmùng năm, muộnthìmùng tám, Tôn tiên sinhsẽquay lại huyện Hoàng Châu.
Phó tứ lão gia cườinói: “Việc nàythìngườikhôngcần lo lắng, conđãphải người đến hỏi Tôn tiên sinh, thêmmộthọc sinh là thêmmộtphần tiền lễ nhập học, ông ta còn vui mừng nữa là khác. Trước kia ông ta dạy học tại nhà quan chủ bộ ở Kinh Châu, học sinh chính là các tiểu thư nhà chủ bộ.”
Ngoài Đại Ngô thị,khôngai trong Phó gia dám phản bác những quyết định của Phó tứ lão gia, mọi việc do vậy được quyết định.
Trước Tết, công việc bề bộn, gửi lời chúc mừng xã giao, đặt mua hàng tết, mời rượu cuối năm, nhân dịp này còn mổ lợn mổ ngỗng mời bạn bè tới liên hoan… Phó tứ lão gia, Đại Ngô thị và Lư thị đều bận đến tối tăm mặt mũi.
Phó Vân Khải và Phó Vân Tháikhôngphảiđihọc, hai đứa con traiđangtuổi nghịch ngợm hiếu động nênkhôngchịu ngồi yên, hôm nay hẹn mấy đứa trẻ nhà bênđiđập băng đọng, ngày maiđigiày lông chạy đến bến thuyền xem tàu lớn, tới tận tối mới về nhà.
Tết năm nay Phó Vânanhkhôngcần gặp mặt tiếp khách,khôngcần ra ngoài chúc tết, thế lại càng tiện cho nàng có thời gian dạy Hàn thị làm khăn lưới
Nàng đặt ra kỷ luật cho bản thân mình, mỗi ngày đến giờ Mẹo (5h sáng) là phải ngủ dậy, luyện bài quyền rèn luyện sức khỏe, ăn sáng sau đóthìtrải giấy mài mực, bắt đầu luyện chữ. Buổi trưa, nàng đến chính viện của Đại Ngô thị dùng cơm với lão thái thái, Phó Nguyệt và Phó Quế rủ nàng thêu thùa. Nàng cũng dùng phương pháp thêu sa hạt làm vài cái túi tiền họa tiết trường xuân phú quý cho Đại Ngô thị, Phó tam thẩm, tứ thẩm Lư thị, Phó Nguyệt, Phó Quế, mỗi ngườimộtcái, ngay cả Tiểu Ngô thị cũng có phần.
Đại Ngô thị thấy kỹ năng thêu thùa của nàng cũngkhôngkém Phó Quế là bao, thầm nghĩ đáng tiếc, bóng gió khuyên nàng giữ gìn bổn phận,khôngnên lầm đường lạc lối.
Nàng làm nhưkhônghiểusựám chỉ của Đại Ngô thị.
Buổi chiều, nàng tiếp tục tập viết cho tới khi nha hoàn trong viện Đại Ngô thị tới bên nàng thông báođãtới giờ cơm. Buổi tối, Hàn thị làm khăn lưới, nàng ở bên cạnh viết chữ, đến giờ Tuất mới dừng bút.
Phó tứ lão gia cố gắng hết sức tìm cơ hội để Phó Vânanhvà Phó Vân Khải thân thiết với nhau hơn, nhân lúc Tôn tiên sinh chưa trở lại, ông bảo Phó Vân Khải dạy Phó Vânanhtập viết.
Phó Vân Khải đương nhiên là cực kìkhôngvui. Tết đến, người lớn đều bận rộn nênkhôngai quản lý mấy đứa trẻ, chúngkhôngcần đọc sách,khôngcần ngâm nga văn thơ đến méo cả miệng. Hằng ngày,hắnvà mấyanhem họ la cà khắp nơi, chơi đến quên cả trời đất, đâu có rảnh mà dạy emgáitập viết?
Phó Vân Khảikhôngmuốn dạy, Phó Vânanhmuốn học chắc!
Nàng tựnóivới Phó Vân Khải,hắnmuốnđichơi lúc nào cũng được, nàngsẽgiúphắngiấu giếm với Phó tứ lão gia.
Phó Vân Khải nào nghĩ đến emgáitự nhiên lại dễ tính như vậy, vừa mừng vừa sợ, vội vàng kéo thư đồng chui ra ngoài từ cửa ngách.
Ngày mùng tám, Tôn tiên sinh, như thường lệ, tạm biệt người nhà trở lại huyện Hoàng Châu. Ông ta biết lần nàysẽcó thêmmộtnữ học sinh học vỡ lòng nên cũngđãchuẩn bị thêm sách vở. Ban đầu, ông ta tính dạy từ những thứ đơn giản nhất để vài năm sau ngũ tiểu thư có thể nhận biếtmộthai ngàn chữ là được. Dù sao cũng là tiểu thư, đọc sách cũng chỉ là thú vui tiêu khiển, cũngkhôngcần nghiêm túc quá.
Nhưng tới lúc Phó tứ lão gia đưa cho ông ta xem chữ viết của ngũ tiểu thư, ông ta lập tức nhận ra mìnhđãnhầm.
Ông ta hỏi Phó tứ lão gia, “Ngũ tiểu thư chưa từng học vỡ lòngthậtsao?” Chữ viết củacôbé tám tuổi vẫn còn non nớt, người bình thường nhìn thấy có thểsẽchê cười nét chữ trẻ con của nàng nhưng Tôn tiên sinh lại nhạy cảm pháthiệnra đằng sau những con chữ xiêu xiêu vẹo vẹo kia còn tồn tạimộthai phần khí khái.
Phó tứ lão gia cũng chỉ biết vài chữ,khônghiểu cái gì là khí khái. Ông chỉ biết mỗi ngày cháugáiđều ngồi trong phòng tập viết, chăm chỉ hơn hai thằnganhkhôngbiết bao nhiêu lần. Nghe Tôn tiên sinh hỏi như thế, ông cũng đoán rằng cháugáiviết tốt, mặtkhônggiấu được tự hào, trả lời: “Trước kia con bé sinh sống ở phía bắc, có theo họcmộtvị trưởng bối được mấy chữ, từ tháng chạp ta bảo Khải ca nhi dạy con bé tập viết, để tiên sinh chê cười rồi. Về sau mong tiên sinh dạy cho nó thêm.”
Tôn tiên sinh thầm ngạc nhiên nhưng cũng tạm thời giấuđisựnghi hoặc, gọi Phó Vân Khải và Phó Vân Thái vào phòng, kiểm tra bài vở.
Dù saođinữa, Phó tứ lão gia mời ông ta tới là để dạy cho hai tiểu thiếu gia nên nhiệm vụ chủ yếu của ông ta là dạy dỗ hai vị tiểu thiếu gia thành tài, chỉ nhân tiện dạy thêm cho ngũ tiểu thư mà thôi.
mộtlúc sau, chỉ bằng thời gian uốngmộtchén trà, trong thư phòng truyền ra tiếng gầm giận dữ của Tôn tiên sinh.
Tối hôm ấy, Phó Vânanhvà Hàn thịđichính viện ăn cơm với Đại Ngô thị, lúcđiqua hành langđãnghe thấy tiếng khóc trong buồng.
Tay Phó Vân Khải và Phó Vân Thái đều bị Tôn tiên sinh đánh cho sưng lên, hai đứa khóc thút thít, Đại Ngô thị, Phó tam thẩm, Lư thị và Phó Nguyệt, Phó Quế đều ở xung quanh khuyên giải, an ủi. Mấy đứa nha hoàn múc nước lau cho hai vị thiếu gia, lỡ tay đụng tới tay Phó Vân Khải và Phó Vân Thái, hai đứa bé đau đến tái mặt, kêu la ầm ĩ.
Đại Ngô thị thương xótnói: “Tết nhất mà còn đánh hai đứa trẻ nặng như thế, tiên sinh quá nhẫn tâm!”
Lư thị lại cười, “Mẹ, đấy chẳng phải là do hai đứa chúng nó học hànhkhôngnên thân sao! Chỉ ham chơi thôi! Con thấy lần này tiên sinh đánh vẫn cònnhẹđấy!”
Miệng bànóithế nhưng màyđãnhíu chặt. Bà mở chiếc hộpnhỏhình trụ ra, lấy chiếc trâmnhỏtrênmái xuống, lấymộtít thuốc mỡ, hà mấy hơi cho thuốc tan ra rồi bôi thuốc cho con trai và cháu trai.
Thuốc mỡ mát lạnh nên lúc mới thoa lên tay còn chưa cảm thấy gì nhưng chỉ chốc lát sau, lòng bàn tay sưng đỏ lại đau đớn hơn, Phó Vân Khải và Phó Vân Thái gào khóc thất thanh.
“khôngđược khóc!” Phó tứ lão gia chắp tay sau lưngnhẹbước vào phòng, sắc mặt tối đen, “Người trong nhà đều kỳ vọng vào tiền đồ của mấy đứa, mấy đứathìsao, ngày nào cũng la cà vớimộtđám cầu bơ cầu bất, chơi đến mức mất hồn rồi đúngkhông? Cònkhôngbiết xấu hổ. Khóc cái gì mà khóc? Đứa nào khóc tasẽđánh đứa đó thêmmộttrận!”
Phó Vân Khải và Phó Vân Thái sợ tới mức nghẹn lại, tiếng khóc im bặt.
“Được rồi được rồi, làm gì có trẻ con nhà aikhôngham chơi. Còn chưa qua rằm đâu đấy!” Đại Ngô thị kéo hai đứa cháu trai tới bên sập, mỗi tay ômmộtđứa, dỗ dành, “khôngkhóc nữa, tháng giêng mà khóc là dông cả năm đấy. Tối nay có sủi cảo trứng chiên, mấy đứakhôngphải thích ăn món này nhất sao? Chút nữa ăn nhiềumộtchút”.
Hai vị thiếu gia nhìn trộm Phó tứ lão giađangngồitrênghế bànhmộtcái, khịt khịt mũi,khôngkhóc nữa.
Ăn xong bữa tối, Hàn thị dắt Phó Vânanhvề phòng. Vừa ra khỏi chính viện, bà liềnkhôngchờ nổi nữa lên tiếng hỏi nàng: “Đại Nha, Tôn tiên sinh sau nàysẽkhôngđánh vào tay con chứ?”
Phó Vânanhcười đáp: “Mẹ, Tôn tiên sinh đánh cửu ca và thập ca là bởi vì ông ấy kỳ vọng nhiều vào họ. Con là congái, Tôn tiên sinhsẽkhôngquá nghiêm khắc với con.”
Hàn thị thở phàonhẹnhõm, “Nếu Tôn tiên sinh đánh con, con đừngđihọc nữa, nghe chưa! Bàn tay congáiđánh hỏng rồithìvề sau con lấy gì ra thêu thùa bây giờ?”
Gió từng đợt lạnh buốt, Phó Vânanhkhép lại cổ áo, mỉm cười, “khôngsao đâu. Mẹ đừng lo.”
Có cơ hội đểđihọcđãlà khó khăn lắm rồi.đãđihọc, phải học cho tốt, nàngsẽkhôngcho Tôn tiên sinh lý do để đánh nàng.
Lời tác giả:
Về chuyện dạy học ở học đường, tác giả tham khảo “Trình thị gia đình độc thư phân niên nhật trình”(Dịch nôm là Giáo trình dạy học tại nhà theo năm của Trình thị)
Tác giả họckhôngtốt, viết cũngkhôngchi tiết được, phần tiếp theo khi viết về khoa cửsẽtham khảo đề thi trong lịch sử, cụ thể là đề thi hương, thi hội dưới triều Minh.
Có vài năm đềthìthậtsựrất “dị”, thí sinhđithi năm đóthậtđáng thương.